"ลาว" คำอ่อนไหว? | ถึงเวลายอมรับ? 🤔🇹🇭
"คนอีสาน" หรือ "คนลาว"? เข้าใจอัตลักษณ์ซับซ้อน พี่น้องสองฝั่งโขง
วิดีโอสั้นๆ ชิ้นหนึ่งตั้งคำถามที่สะกิดใจใครหลายคน: "ทำไมคำว่า "ลาว" ถึงยังอ่อนไหวในไทย? ถึงเวลาหรือยังที่เราจะเปิดใจยอมรับ?" คำถามนี้สะท้อนความสัมพันธ์ที่ทั้งใกล้ชิดและซับซ้อนระหว่างคนไทย โดยเฉพาะชาวอีสาน กับพี่น้องชาว สปป. ลาว รวมถึงชุมชนชาวลาวพลัดถิ่นที่กระจายอยู่ทั่วโลก
เมื่อมองดูข้อมูลประชากร จะพบว่ามีชาวลาวหรือผู้มีเชื้อสายลาวอาศัยอยู่นอก สปป. ลาว จำนวนมาก
ประเทศไทยโดดเด่นขึ้นมาด้วยตัวเลขสองชุดที่น่าสนใจ คือ กลุ่มผู้มี สัญชาติลาว ที่อาศัยในไทย (ประมาณ ~400,000 คน) และกลุ่ม คนไทยเชื้อสายลาว โดยเฉพาะในภาคอีสาน ซึ่งมีจำนวนมหาศาล (คาดการณ์ >15 ล้านคน) ตัวเลขกลุ่มหลังนี้สูงกว่าชาวลาวพลัดถิ่นในประเทศอื่นๆ ทั้งหมดรวมกัน (เช่น สหรัฐฯ ~270,000, ฝรั่งเศส ~90,000, แคนาดา ~28,000, ออสเตรเลีย ~18,000) เสียอีก ทำไมจึงเป็นเช่นนั้น? และทำไมการเรียกขานผู้คนกลุ่มใหญ่ที่สุดนี้ด้วยคำว่า "ลาว" จึงยังเป็นประเด็นที่ละเอียดอ่อน?
คำอธิบายเพิ่มเติม:
* แถว "* ไทย (เชื้อสายลาว)": คือค่าประมาณ (ประมาณ 15 ล้านคน หรืออาจมากกว่านั้น) ของพลเมืองไทย โดยเฉพาะในภาคอีสาน ที่มีบรรพบุรุษหรือมีความเกี่ยวข้องทางชาติพันธุ์และภาษากับชาวลาว (ใช้ * แทนอันดับ เพราะเป็นประชากรภายในประเทศไทย).
* แถว "1 ไทย (สัญชาติลาว)": คือค่าประมาณของพลเมืองลาวที่อาศัยอยู่ในประเทศไทย จัดเป็นอันดับ 1 ของกลุ่มประชากรชาวลาวที่อาศัยอยู่นอก สปป. ลาว (เมื่อเทียบจำนวนในแต่ละประเทศ).
เสียงสะท้อนผ่านบทสนทนา:
ลองฟังมุมมองผ่านบทสนทนาสมมติระหว่าง สมชาย หนุ่มออฟฟิศชาวกรุงเทพฯ และ คำแก้ว สาวออฟฟิศชาวขอนแก่น เพื่อนร่วมงานของเขา:
สมชาย: "คุณคำแก้ว ผมเจอคลิปถามว่า 'ทำไมคำว่า ลาว ถึงยังอ่อนไหวในไทย' เลยอยากถามคุณในฐานะคนอีสาน ทำไมเหรอครับ? ก็ดูคล้ายๆ ลาวไม่ใช่เหรอ?"
คำแก้ว: (ยิ้ม) "โอ้... มันกะแม่นอยู่ครับผม ว่าฮากเหง้า เฮากะมาจากพี่น้องฝั่งซ้าย แต่พออยู่ในไทย คำว่า 'คนอีสาน' มันสื่อถึงตัวตนของพวกเฮาได้ตรงกว่าในบริบทนี้ มันมีเรื่องราว มีประวัติศาสตร์เด้อ..."
คำพูดของคำแก้วสะท้อนความจริงที่ซับซ้อน ประวัติศาสตร์ได้ขีดเส้นแบ่งแม่น้ำโขง กลายเป็นพรมแดนรัฐชาติสมัยใหม่หลังยุคอาณานิคม คนเชื้อสายลาวฝั่งขวาแม่น้ำโขงได้ถูกรวมเข้ากับรัฐไทย ผ่านกระบวนการสร้างชาติ การศึกษา และการปกครอง กลายเป็นพลเมืองไทยเต็มตัว อัตลักษณ์ "คนอีสาน" จึงก่อตัวขึ้น เป็นการแสดงตัวตนทางภูมิภาคและวัฒนธรรม ภายใต้กรอบความเป็นพลเมืองไทย
คำแก้ว (อธิบายต่อ): "...สมัยก่อนๆ คำว่า 'ลาว' บางทีคนทางกรุงเทพฯ กะใช้ในเชิงบ่ค่อยดีปานใด๋ ออกแนวดูถูกหน่อยๆ คนรุ่นเก่าเพิ่นกะอาจจะฝังใจ คำว่า 'คนอีสาน' มันเลยเป็นคำที่เฮาสบายใจกว่า ให้เกียรติกว่า อีกอย่าง พอมี สปป. ลาว เป็นประเทศชัดเจน การบอกว่า 'เป็นคนลาว' มันอาจจะไปพาดพิงสัญชาติ หรือการเมืองฝั่งเพิ่นได้ง่าย เฮากะเลยใช้ 'คนอีสาน' นี่ล่ะ ชัดเจนดีว่าเป็นคนไทยเด้อ"
ความละเอียดอ่อนทางสังคมและการเมือง:
คำอธิบายของคำแก้วชี้ให้เห็นปัจจัยทางสังคมและการเมืองในอดีต ทั้งทัศนคติเชิงลบที่อาจเคยมีต่อคำว่า "ลาว" และความจำเป็นในการสร้างความชัดเจนทางอัตลักษณ์ชาติในยุคสงครามเย็นและการเปลี่ยนแปลงทางการเมืองใน สปป. ลาว สิ่งเหล่านี้ล้วนส่งผลต่อความรู้สึกและการเลือกใช้คำเรียกตนเองของผู้คน
ความท้าทายเรื่องข้อมูล:
แม้เราจะพูดถึงตัวเลขประชากร แต่สิ่งสำคัญคือต้องยอมรับว่าตัวเลขเหล่านี้ส่วนใหญ่เป็น ค่าประมาณการ การสำรวจสำมะโนประชากรในแต่ละประเทศมีวิธีการเก็บข้อมูลและจำแนกกลุ่มชาติพันธุ์แตกต่างกัน การนับจำนวนผู้มี "เชื้อสายลาว" ที่แน่นอน โดยเฉพาะในประเทศไทยซึ่งมีความกลมกลืนกันสูง จึงทำได้ยาก ตัวเลข >15 ล้านคนในภาคอีสานจึงเป็นการคาดการณ์จากพื้นฐานทางภาษาและวัฒนธรรมเป็นหลัก
บทสรุปส่งท้าย:
เรื่องราวของ "คนอีสาน" และ "คนลาว" คือภาพสะท้อนความซับซ้อนของอัตลักษณ์ที่ไม่ได้มีเพียงมิติเดียว แต่เกิดจากการผสมผสานของชาติพันธุ์ ประวัติศาสตร์ การเมือง สังคม และการเลือกนิยามตัวเองของผู้คน การทำความเข้าใจที่มาที่ไปและความรู้สึกที่ละเอียดอ่อนเหล่านี้ คือก้าวแรกของการเปิดใจยอมรับความหลากหลาย
สมชาย: "เข้าใจมากขึ้นเยอะเลยครับคุณคำแก้ว ขอบคุณมากที่อธิบาย"
คำแก้ว: "บ่เป็นหยังครับผม เฮาคนไทยคือกัน มีอีหยังกะเว้ากัน เปิดใจคุยกันนี่ล่ะดีที่สุดครับ"
บางที "ถึงเวลาหรือยัง" ที่เราจะเปิดใจ อาจไม่ใช่แค่การยอมรับ "คำ" คำหนึ่ง แต่คือการยอมรับและเข้าใจ "เรื่องราว" ทั้งหมดที่อยู่เบื้องหลังคำเหล่านั้น เพื่อการอยู่ร่วมกันอย่างเคารพในความแตกต่างหลากหลายของพี่น้องร่วมชาติและเพื่อนบ้านอย่างแท้จริง
#คนอีสาน #คนลาว #ไทยลาว #อัตลักษณ์ #ภาคอีสาน #สังคมไทย #ประวัติศาสตร์ #แม่น้ำโขง #พี่น้องสองฝั่งโขง #เรื่องน่าคิด #Isan #Lao #Identity
ความคิดเห็น
แสดงความคิดเห็น